Jak zawsze w przypadku nowej technologii, nowego narzędzia czy nowej metody, również i w przypadku wirtualnej rzeczywistości pojawiają się często pytania o skuteczność terapii VR.
Od dawna wiemy, że odpowiednio zaprojektowany program komputerowy może realizować nie tylko kompleksowy rozwój najważniejszych umiejętności dziecka, lecz także może monitorować i zapamiętywać jego postępy. Dodatkowo także dopasowywać się do indywidualnych potrzeb rozwojowych i oferować spersonalizowany plan edukacji i terapii.
Czy jednakże samo nowe narzędzie jakim jest VR ma potwierdzoną badaniami skuteczność swojego działania?
Badania w tym obszarze zaczęły się już w ubiegłym wieku i przez ponad 20 lat mamy ogromną liczbę badań potwierdzających wysoką skuteczność i efektywność terapii VR w ogromnej liczbie obszarów leczenia i wsparcia zarówno dorosłych jak i dzieci. W obszarze psychologii i pedagogiki rzeczywistość wirtualna okazała się potężnym narzędziem pomagającym ludziom przezwyciężyć PTSD (syndrom stresu pourazowego) i wiele innych problemów ze zdrowiem psychicznym, w tym fobie, lęki i depresję.
Tradycyjne interwencje w zakresie zdrowia psychicznego można łączyć z najnowocześniejszą technologią, aby umieścić klientów w bezpiecznych, kontrolowanych i czasami ekologicznie uzasadnionych sytuacjach. W rezultacie VR oferuje realne i wartościowe środowisko do bezpiecznego odtwarzania lęku i innych złożonych uczuć.
Martens i in., 2019
Potencjał wirtualnej rzeczywistości do symulowania sytuacji i interakcji społecznych jest nieograniczony. VR może przenieść użytkownika do praktycznie każdej bogatej kontekstowo symulacji, zachowując kontrolę nad zmiennymi.
Bohil et al., 2011
Jak pisze prof. Riva Giuseppe – Prezydent International Association of CyberPsychology, Training, and Rehabilitation: “Rzeczywistość wirtualna (VR) nie jest już fantazją ani nowością, którą można wykorzystać do czystej rozrywki. Jest to technologia, która w ciągu ostatnich trzech dekad opanowała i wzbogaciła wiele dziedzin nauki, zwłaszcza opieki zdrowotnej. Wychodząc z tych przesłanek VR i inne podobne zaawansowane technologie są adoptowane i dostosowywane do użytku w służbie zdrowia, ze szczególnym naciskiem na diagnozowanie i leczenie zaburzeń zdrowia psychicznego (Riva G. 2019).
Oxford VR, stworzony w Wielkiej Brytanii w 2017 r startup wirtualnej rzeczywistości, który powstał na Wydziale Psychiatrii Uniwersytetu Oksfordzkiego, w 2020 r. oficjalnie rozpoczął terapię opartą na VR, w celu pomocy ludziom w przezwyciężaniu lęków społecznych oraz wielu innych zaburzeń emocjonalnych i specyficznych lęków i fobii (jak lęk wysokości, klaustrofobia itp.).
Podczas gdy VR wciąż walczy o uznanie poza światem gier, opieka zdrowotna jest jednym z obszarów, w którym robi on prawdziwe postępy. Oxford VR tworzy wciągającą technologię, która ma na celu poprawę zdrowia psychicznego ludzi. Na początku roku 2020 firma zebrała 13 milionów dolarów, aby wprowadzić swoją ofertę do systemów opieki zdrowotnej na całym świecie. Dzięki technologii VR związanej z zaangażowaniem społecznym stosowanej już przez duże organizacje zdrowia, takie jak brytyjska National Health Service, Oxford VR pokazuje, w jaki sposób VR może wejść do głównego nurtu terapii.
„Naszą wizją jest odwrócenie przebiegu chorób zakłócających życie, przesuwanie granic doskonałości klinicznej i nowych technologii w celu zmiany jakości życia”, powiedział June Dent, dyrektor ds. Współpracy klinicznej w OxfordVR.
Badania pokazują również dużą efektywność edukacji i terapii VR w wielu różnych zaburzeniach rozwoju u dzieci ze SPE.
Szeroki przegląd ponad 31 różnych badań prowadzonych nad skutecznością terapii z użyciem wirtualnej rzeczywistości dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami ze spektrum autyzmu pokazali w swoim artykule P. Mesa-Gresa H. Gil-Gómez, J. Lozano-Quilis, J. Gil-Gómez (2018). Przeanalizowane badania pokazują istniejące dowody na skuteczność terapii opartych na VR w ASD. VR może dodać wiele korzyści do leczenia objawów ASD, ale konieczne jest opracowanie spójnych walidacji w przyszłych badaniach, aby w pełni potwierdzić, że VR może skutecznie uzupełniać tradycyjne metody leczenia.
Zespół badaczy z Singapuru pod kierownictwem Shawn Tan dokonał w 2020 r. oceny wykorzystania immersyjnej technologii interaktywnej rzeczywistości mieszanej (IMR) w edukacji specjalnej w Singapurze. Wykorzystanie tej technologii zainteresowało tam nauczycieli ze względu na jej szybki rozwój, obniżenie kosztów i zwiększone zaangażowanie zmysłów. Jest to szczególnie atrakcyjne w edukacji specjalnej, ponieważ może zapewnić bezpieczną przestrzeń, w której uczniowie mogą uczyć się i ćwiczyć umiejętności potrzebne w prawdziwym świecie.
Badania pokazały poprawę samopoczucia psychicznego uczniów, umiejętności uczenia się i funkcjonowania społecznego oraz pozytywny wpływ na satysfakcję nauczycieli z pracy i poczucie skuteczności nauczyciela. Według opinii nauczycieli, technologia ta jest pomocna dla dzieci z SPE ze względu na angażujące środowisko, interaktywny i grywalizacyjny charakter prowadzący do większego zaangażowania. Ta technologia ułatwia ćwiczenia umiejętności społecznych, a także dostarcza efekt uspokajająco- elaksacyjny jak i poczucie bezpieczeństwa w ćwiczeniu różnych umiejętności w wirtualnym świecie (link do artykułu).
Wiele innych badań także potwierdza dużą wartość technologii VR dla dzieci z SPE pokazując istotne zwiększenie zaangażowania dzieci, wzrost motywacji oraz szybsze postępy w terapii. (link do artykułów nt. użycia VR w terapii ASD).
Podsumowując, w pełni odpowiedzialnie, na podstawie bardzo wielu badań można stwierdzić, że dla wszystkich specjalistów pracujących z dziećmi w obszarze wsparcia psychologiczno–pedagogicznego – VR to innowacyjne i skuteczne narzędzie pracy.
A co na to same dzieci? – Po prostu uwielbiają te zajęcia, mają wielką motywację do pracy i nie mogą się doczekać kolejnych spotkań 🙂
Wojciech Kreft
PS
Zapraszamy na zajęcia terapeutyczne dla dzieci z wykorzystaniem VR:
w Centrum Rozwoju Dziecka „8 Kroków”
ul. M. Hłaski 10A; 01-689 Warszawa
info i zapisy: tel. 602 637 830