Gogle do wirtualnej rzeczywistości aktualnie stanową narzędzie, które można wykorzystać w pracy terapeutycznej z osobami w różnym wieku. Aplikacje, które są dostępne, to najczęściej różnorodne gry, filmy lub bajki z elementami interaktywnymi. Z wielu takich aplikacji można wyodrębnić elementy, które usprawniają poszczególne funkcje. Można nawet na własny użytek zmodyfikować treść gry tak, by osiągnąć cele terapeutyczne. Istnieją także aplikacje, w których wiadomo, że należy wykazać się np. dobrą koordynacją wzrokowo-ruchową czy orientacją przestrzenną i przydadzą się gdy ćwiczymy tę konkretną umiejętność. Jakie zatem terapie wiodące mogą być wspierane poprzez zanurzenie się w świat wirtualny?
Możliwe rodzaje terapii w VRze
Pierwsze co przychodzi na myśl, to tzw. sala doświadczania świata wykorzystywana w terapii dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie. Jest to pomieszczenie, które pozwala na polisensoryczne poznawanie otoczenia. Ważna jest atmosfera relaksacji stworzona poprzez odpowiednią muzykę i grę kolorów. W wirtualnej rzeczywistości można tworzyć takie światy bez ograniczeń i śmiało powiedzieć, że VR jest jedną wielką salą doświadczania świata.
- Bajkoterapia, czyli terapia przez opowieści. Oglądając określone historie, można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych. W świecie wirtualnym dziecko bezpośrednio towarzyszy bohaterom bajki, obserwuje i doświadcza wszystkimi zmysłami. Może także wchodzić w interakcje, uczyć się jak rozwiązywać problemy, rozpoznawać i nazywać emocje. W związku z tym terapia VR może być także dodatkiem do treningu umiejętności społecznych. Dodatkowo w grach VR-owych czasem jesteśmy częścią zespołu, jakiejś grupy, gdzie trzeba wykazać się cierpliwością, umiejętnością współpracy, czekania na swoją kolej, odraczania natychmiastowej gratyfikacji. Odbywa się to w wirtualnych warunkach symulujących sytuacje życia codziennego. Innym rodzajem wsparcia umiejętności społecznych jest opieka nad wirtualnym zwierzakiem. U dzieci z trudnościami w kontaktach społecznych może to być pierwszy krok, aby zaczęły angażować się społecznie.
- Terapia pedagogiczna (np. w aspekcie usprawniania percepcji wzrokowej, koordynacji wzrokowo-ruchowej), a także Integracja Biletaralna, która ma na celu doskonalić schemat ciała, koordynację i równowagę, przyspieszyć rozwój lateralizacji, percepcji przestrzennej i automatyzacji ruchu. Istnieje szereg aplikacji, gdzie sednem jest odróżnianie stron prawa-lewa, góra-dół, skosy, celowanie, przekraczanie linii środka ciała, koordynacja ręka-oko, synchronizacja ruchów ciała do muzyki, ćwiczenie refleksu, spostrzegawczości. Poziom trudności można ustawiać indywidualnie tak, aby stanowił wyzwanie, dając jednocześnie satysfakcje z osiągnięć.
- Arteterpia (plastyka) jest kolejną formą terapii, gdzie z powodzeniem można stosować VRze. Malowanie w świecie wirtualnym może odbywać się nie tylko na płaszczyźnie, ale także w przestrzeni. Namalować możemy wszystko, a prace oglądać z każdej strony. Poprzez rozbudzenie kreatywności i mając do dyspozycji wiele narzędzi, jesteśmy w stanie poczuć się jak prawdziwy twórca w tym magicznym świecie. Jednocześnie możemy w tak przyjemny sposób usprawniać motorykę małą, ruchy precyzyjne rąk, propriocepcję.
Relaks i uważność w wirtualnej rzeczywistości
Kolejnym ważnym obszarem jest umiejętność osiągnięcia stanu relaksacji. Dla świata wirtualnego stworzono już wiele aplikacji dedykowanych do treningu uważności, ćwiczeń oddechowych, medytacji. Oddech w VRze można zwizualizować, co może pomóc zwłaszcza dzieciom w prawidłowym jego kontrolowaniu. Otoczenie i muzyka w aplikacjach do relaksacji sprzyja łatwemu wejściu w stan wyciszenia. Zatem nic nie stoi na przeszkodzie, aby znane treningi relaksacyjne jak np. Jacobsona czy Schultza wzbogacić elementami wirtualnej rzeczywistości.
To tylko kilka pomysłów, gdzie można wspomóc klasyczne terapie przy wykorzystaniu gogli VR. Sprawne oko terapeuty odnajdzie w różnych aplikacjach elementy, które można wykorzystać w kontekście nauki różnych umiejętności. Wydaje się, że ogranicza nas tylko liczba aplikacji i własna wyobraźnia. Z pewnością z czasem będą powstawać nowe aplikacje dedykowane np. do nauki matematyki. Kto wie, może niektóre klasyczne terapie w całości zostaną przeniesione do VR-u? Albo terapia VR stanie się kiedyś odrębną metodą? Czas pokaże.
Magdalena Michalska – Terapeutka VR
